GIỚI THIỆU SÁCH THÁNG 6/2020

Cuốn sách:“ Các dạng bài tập làm văn và cảm thu thơ văn lớp 9 ”  

                   Kính thưa quý thầy giáo, cô giáo cùng toàn thể các em học sinh thân mến!

          Đại văn hào Mac - xim  Góc- ki từng nói:" Văn học là nhân học" có nghĩa là học văn là học làm người. Học sinh học tốt môn Ngữ văn sẽ có ích rất nhiều trong giao tiếp với đời sống xã hội, giao tiếp trong đời sống gia đình và bè bạn.

          Môn Ngữ văn cũng giữ vị trí đặc biệt quan trọng trong việc thực hiện mục tiêu chung của trường THCS: Góp phần hình thành những con người có trình độ học vấn phổ thông cơ sở và có lòng yêu nước, hướng tới những tư tưởng tình cảm cao đẹp. Hưởng ứng cuộc thi viết sách bài tập và sách tham khảo dự theo chương trình mới của bộ giáo dục & đào tạo, tác giả ở khắp mọi miền đất nước đã gửi về Nxb giáo dục nhiều bản thảo dự thi có nội dung phong phú, đa dạng. Đặc biệt là với bộ môn Ngữ văn, nhà xuất bản đã nhận được sự hưởng ứng, đánh giá cao của đông đảo giáo viên , học sinh của con em mình trong cả nước, đó là bộ sách Các dạng bài tập làm văn và cảm thụ thơ văn lớp 6,7,8,9 . Nhằm giúp các em học sinh yêu thích môn Ngữ văn, hơn nữa tiến tới biết cách thực hành, cảm thụ thơ văn, học giỏi bộ môn Ngữ văn.

          Thư viện nhà trường xin trân trọng  giới thiệu với các em học sinh lớp 9 nói riêng và các em học sinh yêu thích môn Ngữ văn nói chung cuốn:" Các dạng bài tập làm văn và cảm thụ thơ văn lớp 9" tái bản lần thứ nhất, của tác giả ( nhà giáo ưu tú) Cao Bích Xuân, NxbGD ấn hành tháng 9 năm 2006. Cuốn sách dày 279 trang, in cỡ chữa vừa, sáng sủa trên nền khổ giấy 17x24cm. Có thể nói đây là một cuốn sách hay, hấp dẫn, thiết thực, bổ ích, và được xem như một cẩm nang trong việc giúp các em nâng cao kĩ năng làm văn, mở ra cho các em con đường tiếp cận cái hay, cái đẹp của một tác phẩm thơ văn. Tiếp nối hệ thống Các dạng bài tập làm văn và cảm thụ thơ văn lớp 6,7,8. Cuốn sách Các dạng bài tập làm văn và cảm thụ thơ văn lớp 9 bám sát nội dung kiến thức chương trình và sách giáo khoa Ngữ văn lớp 9 theo hưóng tích hợp, tích luỹ tự nhiên giữa ba phần: Văn - Tiếng việt - Tập làm văn, nhưng Tập làm văn vẫn là trục chính. Hướng tích hợp sẽ được thể hiện qua hàng loạt các dạng bài tập cụ thể, sinh động, gắn liền với đời sống xã hội và đời sống tình cảm của học sinh lứa tuổi THCS. Đồng thời cuốn sách cũng còn có một hệ thống các dạng bài tập cản thụ thơ văn nhằm giúp các em học sinh học khá, giỏi văn hơn.

          Sau đây cô xin điểm qua một vài nội dung để các em có thể hình dung được những vấn đề trọng tâm của cuốn sách này.

Phần một: Các dạng bài tập làm văn ( từ trang 7 đến trang 136)

          Đây là một trong hai phàn trọng tâm chiếm 129/275 trang. Tác giả đẫ tập trung vào 5 kiểu văn bản trong chương trình Ngữ văn THCS để giới thiệu với bạn đọc. Đó là các kiểu văn bản: Văn bản thuyết minh ( chương 1), Văn bản tự sự ( chương 2), Văn bản nghị luận xã hội ( chương 3), Văn bản nghị luận văn học ( chương 4), Văn bản điều hành ( chương 5).

          Ở mỗi chương tác giả đều đề cập đến những vấn đề lí thuyết trọng tâm và đưa ra một hệ thống bài tập ứng dụng khoa học, sáng tạo, đa dạng ở nhiều cấp độ khác nhau với một hệ thống câu hỏi phát hiện, sáng tạo và vận dụng kĩ năng rất đặc sắc. Các em học sinh vừa có thể dễ dàng củng cố ôn tập phần lí thuyết về các dạng bài tập làm văn, vừa áp dụng vào làm hệ thống các bài tập mở rộng. Để giúp các em học sinh có thể tự mình lí giải được hàng loạt các câu hỏi mà bấy lâu các em vẫn hằng trăn trở: Bài văn thuyết minh, tự sự, nghị luận ở lớp 9, tiếp nối nâng cao, phát triển thêm một số nội dung so với lớp 6,7,8 như thế nào?

          Chương trình Ngữ văn lớp 9 bên cạnh việc tiếp tục cung cấp cho các em tri thức về các kiểu văn bản lại tiếp tục hình thành và rèn luyện cho các em kĩ năng kết hợp các phương thức biểu đạt trong cùng một kiểu văn bản . Đó là việc giúp các em biết: Vận dụng mộ số biện pháp nghệ thuật và các yếu tố miêu tả trong căn bản thuyết minh ( chương 1); Biết kết hợp các yếu tố miêu tả và nghị luận; đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự ( chương 2); Cũng như biết cách phân tích, tổng hợp trong văn bản nghị luận ( Chương 3 + 4)  . Để viết được một bài văn thuyết minh hay hơn, viết bài văn tự sự hấp dẫn hơn và  viết bài văn nghị luận thuần thục hơn.

          Từ trang 7 đến trang 136 phần một cuốn sách cùng 135 bài tập thực hành sinh động, cô tin rằng đó sẽ là lời giải đáp hữu ích cho các em về vấn đề này.

Phần hai:    Các dạng bài tập cảm thụ thơ văn ( bắt đầu từ trang 137 đến trang 160 ). đến với phần hai của cuốn sách - phần các dạng bài tập cảm thụ thơ văn - gồm 25 bài tập là những dạng bài tập dành cho học sinh khá, giỏi. Muốn học sinh giỏi Ngữ văn , trước hết ta phải yêu Ngữ văn.

          Một trong nhiều cách để đến với tình yêu Ngữ văn là các em hãy tập làm quen với hệ thống các dạng bài tập cẳm thụ thơ văn. Bởi ở các bài tập đó, đọng lại cái hay, cái đẹp của cuộc đời nhờ tài năng của người nghệ sĩ hay nói một cách khác đó cũng chính là cái hay, cái đẹp của chính cuộc sống mà chúng ta đang sống và sẽ sống cho tương lai. Nghĩa là, các em sẽ có cảm xúc nhiều hơn trước cuộc đời. Cô nhớ đến một nhà văn từng nói: " Người sống nhiều nhất không phải là người nhiều tuổi nhất , mà là người cảm xúc nhiều nhất trước cuộc đời"..

          Vậy các em hãy tập làm các bài tập cảm thụ thơ văn thật giỏi, thật thú vị - giống như thưởng thức : Một bộ phim hay, ăn một món ăn ngon, nghe một bài hát đắm say… đó là một cách học tốt. Các dạng bài tập làm văn và cảm thụ thơ văn lớp 9  như cô đã giới thiệu với các em, là sự tiếp nối: " Các dạng bài tập làm văn và cảm thụ thơ văn lớp 6,7,8 "  .  Đây là cuốn thứ tư, hệ thống bài tập này được hình thành và phát triển sau gần 4 năm học cấp THCS. Vốn hiểu biết về cuộc sống, gia đình, xã hội; kiến thức, kĩ năng về văn chương cũng đầy đủ và vững vàng hơn vì thế cảm xúc và suy nghĩ của các em cũng sẽ sâu  sắc hơn. ở phần bài tập cảm thụ thơ văn này gồm nhiều dạng bài tập chuyên sâu, nhiều dạng khó hơn so với các dạng bài tập thực hành ở phần một. Nhưng lại rất hay, vì thế khi thực hành nhiều lần với các dạng bài tập này các em sẽ tiến bộ không ngừng trong việc học Văn .

Bài tập số 12 ( trang 145) là một ví dụ đặc sắc:

Đề bài: Phân tích cảnh mùa xuân trong câu thơ cổ Trung Quốc

          Phương thảo liên thiên bích

          Lê chi sổ điểm hoa

( cỏ thơm liền với trời xanh - trên cành lê có mấy bông hoa)

          Với cảnh mùa xuân trong câu thơ Kiều :

          Cỏ non xanh tận chân trời

          Cành lê trắng điểm một vài bông hoa.

Để thấy sự tiếp thu và sáng tạo của Nguyễn Du.

          Có thể nói rằng đây là một bài tập ngắn gọn nhưng rất đặc sắc, vì nó vừa phát huy vốn cảm thụ thơ của học sinh vừa mở ra sự liên hệ so sánh giữa 2 tác giả, 2 phong cách khác nhau.

          Ở thơ cổ Trung Quốc: cách viết của tác giả là thể ngũ ngôn ( 5 chữ), cảnh mùa xuân hiện lên trước mắt chúng ta là một thảm cỏ xanh và trên phông nền của thảm cỏ xanh ấy có cành lê điểm mấy bông hoa. Cảnh mùa xuân hiện lên trước mắt chúng ta vì thế thật đơn điệu. Nhưng đến với Nguyễn du: nhà thơ đã biến đổi tài tình sang thể lục bát ( 6/8), vì htế câu thơ trở nên giàu sức biểu cảm hơn : " Cỏ non xanh tận chân trời" - cỏ mùa xanh xanh, non đầy sức sống, không gian trải rộng ra đến tận chân trời. Trên phông nền xanh của có, của trời, nổi bật lên là màu " trắng" của hoa lê. Sự điểm xuyết, chấm phá tài tình của Nguyễn du làm cho bức trang mùa xuân càng trở nên tươi mới, sống động, lung linh và huyền diệu hơn. qua đó ta cũng thấy được sự tiếp thu văn thơ cổ Trung Quốc và sự sáng tạo tài tình của đại thi hào Nguyễn du. Sẽ là thiếu sót nếu như cô không giới thiệu với các em một đặc điểm của cuốn sách Các dạng bài tập làm văn và cảm thụ thơ văn lớp 9, là cách tạo các dạng bài tập cũng có sự đổi mới, có tính khía quát, kiểu loại đa dạng và có chọn lọc.

          Ngoài việc đưa vào các bài tập bám sát chương trình sách giáo khoa Ngữ Văn 9 như: Bếp lửa  của nhà thơ Bằng Việt ( Bài tập 1 - trang 137); Bài thơ về  Tiểu đội xe không kính của nhà thơ Phạm Tiến Duật là một bài thơ hay, độc đáo - thuộc chùm thơ được tặng giải nhất cuộc thi thơ của báo Văn nghệ ( 1969-1970)

          Bài thơ thể hiện khá đặc sắc hình ảnh " Anh bộ đội cụ Hồ " hiên ngang, dũng cảm, trẻ trung với những chiếc xe không kính ngộ nghĩnh giữa tuyến đường Trường Sơn lịch sử, thời kì kháng chiến chống Mĩ:

… Không có kính , rồi xe không có đèn

Không có mui xe, thùng xe có xước

Xe vẫn chạy vì miền Nam phía trước

Chỉ cần trong xe có một trái tim…

 ( Bài tập 7 - trang 1430

          Hoặc bài thơ "ánh trăng' của nhà thơ Nguyễn Duy, nằm trong tập thơ được tặng giải A của Hội nhà văn Việt Nam năm 1984. Mang một sức sống nối liền quá khứ với hiện tại là tấm gương để soi lòng, là niềm thôi thúc của tác giả nhớ về cuọi nguồn và ý thức trước lẽ sống thuỷ chung với 8 câu thơ cuối rất ấn tượng với bạn đọc:

…Ngửa mặt lên nhìn mặt

Có cái gì rưng rưng

Như là đồng, là bể

Như là sông, là rừng

Trăng cứ tròn vành vạnh

Kể chi người vô tình

Ánh trăng im phăng phắc

Đủ cho ta giật mình…

 ( Bài tập 9 - trang 143)..

          Bên cạnh những bài tập cảm thụ về thơ là những bài tập cảm thụ về văn - với những tác phẩm truyện rất tiêu biểu được đưa vào chương trình:

- Như truyện ngắn" Bến quê" của Nguyễn Minh Châu  - một cây bút xuất sắc của nền văn học hiện. Ônh xứng đáng thuộc trong số những người " Mở đường tinh anh và tài năng, đã đi được xa nhất " trong chặng mở đầu của công cuộc đổi mới văn học như lời đánh giá của nhà thơ Nguyên Ngọc.

          + Truyện ngắn " Những ngôi sao xa xôi" của nữ nhà văn Lê Minh Khuê - là truyện ngắn duy nhất của Việt Nam được in trong tập " Nghệ thuật viết truyện ngắn" xuất bản tại Mĩ.

          Không những thế, tác giả còn giúp các em được tiếp cận với một số văn bản mới, có giá trị nằm ngoài chương trình nhằm mở rộng vốn hiểu biết cho học sinh. Giúp các em được học tập và rèn luyện kĩ năng làm văn một cách tốt nhất. Đó là các truyện ngắn, bài viết đặc sắc đoạt giải. Các em sẽ được đến:

- Lược trích truyện ngắn " Một cuộc đua" của Quế Hương - giải nhất cuộc thi viết truyện ngắn cho thanh niên học sinh, sinh viên, do hội nhà văn Việt Nam và NXBGD tổ chức năm 2004 ( bài tập 23- trang 41).

- Lược trích truyện ngắn của Y Ban, giải nhất cuộc thi viết truyện ngắn giáo dục đạo đức cho thiếu niên, nhi đồng, năm 2003 ( bài 34 - trang 49).

- Lật qua từng trang sách đến trang 109 các em sẽ được tham khảo bài viết của Anh Trúc, học sinh trường THCS năng khiếu Hà Tĩnh, giải nhất bảng A kì thi học sinh giỏi toàn quốc năm 1991 -1992 viết về bài thơ " Sang thu" của Hữu Thỉnh.

          Không chỉ có những truyện ngắn, bài viết đặc sắc cuốn sách còn giúp các em cảm thụ một số bài thơ hay, được đăng trên các tờ báo , tạp chí.

- Các em sẽ được đến với một bài thơ tình rất hay của tác giả Hà Nhật " Bài thơ tình của người thuỷ thủ" ( bài tập 10 - trang 144)

- Đến với một bài thơ đẹp như một lời cầu nguyện chân thành và thánh thiện cho một ngày maii tươi sáng - thời kì sau chiến tranh "Xin làm hạt phù sa" của tác giả Lê Cảnh Nhạc ( bài tập 15 - trang 149).

- Đến với bài thơ " Hai nửa vầng trăng". Một bài thơ gần như cuối cùng của nhà thơ - hoạ sĩ Hoàng Hữu.

… Trăng viên mãn cuối trời đêm đêm em có nhớ

Mặt trăng từng khuất nửa ở trong nhau!

(  bài tập 18- trang 149)…

- Và đặc biệt là bài thơ '"Cuộc chia li màu đỏ" của nhà thơ Nguyễn Mĩ viết vào những năm 1964 ( bài tập 6 - trang 142)…

Phần ba: Hướng giải các bài tập ( từ trang 161 đến trang 178)

          Để đến với lời bình tâm đắc, ấn tượng của tác giả Tú Anh về bài thơ " Cuộc chia li màu đỏ" của Nguyễn Mĩ - một bài thơ tràn đầy màu sắc lãng mạn và tinh thần lạc quan… "Cái tài tình của bài thơ chính là trong thơ có hoạ, có thơ, có phim trong thơ, có truyện và trong thơ là… thơ!" . Đồng thời tìm lời giải đáp cho 135 bài tập ở 5 chương phần một cuốn sách và 25 bài tập cảm thụ thơ văn dành cho học sinh khá, giỏi ở phần hai.

Phần Phụ lục  Các bài tự luận  ( từ trang 179 đến trang 275 )

          Đây là phần cũng rất bổ ích đối với học sinh, 91 trang sách của phần này khong chỉ đem đến cho các em một số bài tự luận Ngữ văn 9 phù hợp với mục đích ôn luỵên kiến tức cho các em tham khảo mà còn giúp các em ôn luyện, rèn luyện kĩ năng làm văn một cách tổng hợp, tạo điều kiện để các em tập làm quen với cấu trúc các dạng đề thi, đề kiểm tra. Đặc biệt là sau mỗi đề thi, đề kiểm tra đều có lời giải đáp cho học sinh.

          Có thể thấy rằng: cấu trúc nội dung cuốn sách được tác giả viết với bố cục rất rõ ràng, lôgíc, mạch lạc, khoa học, phù hợp với cách sắp xếp chương trình và sách giáo khoa Ngữ văn 9. nội dung kiến thức cũng từ đơn giản đến phiức tạp, từ dễ đến khó. Đặc biệt là sự  kết hợp nhịp nhàng giữa lí thuyết và phần bài tập thực hành. ở phần bài tập thực hành tác giả đã đưa ra nhiều văn bản rất hay và đặc sắc, mới mẻ tạo hứng thú cho học sinh, có mở rộng nâng cao gắn liền với đời sống xã hội và phù hợp với trình độ nhận thức của các em. Đó là một hệ thống các bài tập, các câu hỏi khoa học, đa dạng nhằm nâng cao trí lực cho học sinh. Nghĩa là học sinh được hoạt động, được thực hành thật sự và tích cực để hiểu và làm được bài một cách chủ động. Đáp ứng được những yêu cầu của phương pháp dạy học mới. Tác giả Cao Bích Xuân hi vọng với cuốn Các dạng bài tập làm văn và cảm thụ thơ văn lớp 9 sẽ giúp các em hướng giải quyết một số vấn đề khó khi học môn Ngữ văn ởlớp 9, phần nào giúp các em tìm ra con đường đến với tình yêu  văn học và các em sẽ thấy thuận lợi nếu như muốn học bộ môn Ngữ văn trong nhà trường. Ngoài mục đích rèn luyện cho học sinh lớp 9 kĩ năng bồi dưỡng kiến thức thưo văn, trau dồi tư tưởng, tình cảm học sinh lứa tuổi THCS. Các dạng bài tập trong cuốn sách còn hướng tới mục đích giúp học sinh lớp 9 ôn luyện nắm chắc kiến thức cấp THCS theo chương trình Ngữ văn 9 trong toàn quốc và hướng tới để thi vào lớp 10 THPT ; vươn tới các lớp theo nguyện vọng, sở thích cá nhân của các em.

          Cuốn sách được hình thành từ thực tế sinh động và đã được thể nghiệm. Cô tin rằng; cuốn sách sẽ là người bạn đồng hành, tin cậy với các em học sinh lớp 9, giúp các em tiếp cận với môn Ngữ văn lớp 9 dễ dàng hơn, có hiệu quả hơn. So với chương trình lớp 6,7,8, chương trình Ngữ văn lớp 9 phong phú hơn nhiều.

          Nói như lời giáo sư Vũ Ngọc Khánh: " Nếu như học giỏi văn thì ta cũng rất rộng đường để đóng góp sức mình vào việc xây dựng một xã hội tốt đẹp, biết đâu sẽ chắp cánh cho chúng ta bay tới những ước mơ của mình"

          Cô hi vọng rằng cuốn sách Các dạng bài tập làm văn và cảm thụ thư văn lớp 9  mà cô giới thiệu với các em sẽ vinh dự  góp phần cùng với việc giảng dạy của các thầy cô giáo sẽ đem đến cho mọi người cảm hứng lành mạnh và niềm vui về những mầm non văn học đáng quý. Vậy các em còn chần chừ gì nữa, hãy đến với thư viện của nhà trường, đón đọc những điều bổ ích từ cuốn sách này.

          Cô mong các em hãy sử dụng cuốn sách một cách sáng tạo và thiết thực để bồi dưỡng, nâng cao năng lực môn Ngữ văn lớp 9./.

Sách hiện được xếp trong tủ sách tham khảo Văn 9 của thư viện nhà trường mời quý thầy cô và các em đón đọc.

                                                                                  Nam Tân, ngày 08 tháng 06 năm 2020

           BAN GIÁM HIỆU                                                             CÁN BỘ THƯ VIỆN